درمان ریشه (روت کانال تراپی) چیست ؟
عموما ریشه ی دندان در اثر پوسیدگی دندان به طور عمیق، یعنی زمانی که میکروب ها به ریشه دندان نفوذ میکنند نیاز به درمان ریشه دندان و ترمیم دارد که درمان ریشه ی دندان را روت کانال تراپی و اندودنتیک مینامند که اصطلاحا همان عصب کشی میباشد. در این مقاله به طور کامل به درمان ریشه (روت کانال تراپی) میپردازیم. درمان ریشه (روت کانال تراپی) به منظور حفظ و نجات دندانی که به صورت خیلی شدید دچار عفونت و یا پوسیدگی شده است، به کار میرود.
انجام درمان ریشه دندان (روت کانال تراپی) برای زمانی است که پالپ دندان گرفتار عفونت و یا آسیب شده است.
برای درک این موضوع بهتر است در ابتدا با ساختار و ساختمان دندان آشنا شویم :
بیشترین قسمت دندان را عاج دندان تشکیل داده است، قسمت داخلی دندان را پالپ مینامند.
حال سوال اینجاست که پالپ دندان چیست؟
به بافت نرم درون کانالهای ریشهی دندان ، پالپ دندان گفته میشود که در قسمت میانی دندان هم در ریشه و هم در تاج قرار دارد و متشکل شده از اعصاب و عروق و بافت همبند .
در مواردی که این بافت نرم دچار عفونت میشود و این عفونت در تمامی مسیر پالپ منتقل می شود و به استخوان اطراف ریشه میرسد درمان ریشه (روت کانال تراپی) انجام میشود ، پالپ دندان که دچار عفونت شده خارج میشود و درون کانالهای ریشه با ابزار مخصوص به طول کامل تمیز و فرم داده میشود و در نهایت با مواد مخصوص سیل و پر میگردد.
عواملی که موجب بیماری پالپ می شود :
- ضربه ی شدید به دندان و استخوان فک که موجب صدمه به پالپ دندان شود.
- زمانی که بیماری لثه شدید باشد و به دندان و پالپ نیز می تواند آسیب برساند.
- پوسیدگیهای عمیقی که سبب شده است ضخامت مینا و عاج با مشکل روبرو شود و به طرف پالپ دندان گسترش یافتهاند.
- درمانهای مکرر دندانپزشکی بر روی یک دندان (برای مثال انجام ترمیمهای متعدد)
- ترکهای عمیق که از ضخامت مینا عبور کرده و به طور عمیق داخل عاج گسترش پیدا میکنند.
- سایشهای وسیع و گسترده دندانی که علاوه بر مینای دندان حجم زیادی از عاج را هم دچار سایش میکند.
- گاهی اوقات وجود بیماریهای پریودنتال نیز میتواند احتمال ایجاد مشکلات پالپ دندان و ضرورت انجام درمان ریشه (روت کانال تراپی) را افزایش دهد.
اصطلاحاتی که برای نامگذاری این درمان استفاده می شود ؟
علاوه بر اصطلاح درمان ریشه (روت کانال تراپی) ، اصطلاحات علمی و درست دیگری نیز مورد استفاده قرار میگیرند:
۱ . روت کانال تراپی
۲ . درمان اندودنتیک
و اما دو عبارت رایج و جا افتاده میان همه اما نادرستی که خیلی زیاد هم به کار برده میشوند، واژههای “عصبکِشی” و “عصبکُشی” دندان هستند. این عبارات به طور عام و کلی به کار میروند اما واژههایی نادرست و غیرعلمی هستند.
چه زمانی باید درمان ریشه برای دندان انجام شود ؟
زمانی که پوسیدگی دندان رخ می دهد ، همان ابتدا ی کار مینای دندان درگیر میشوند. با گسترش یافتن آن، عاج دندان نیز مبتلا و درگیر میگردد. اگر پوسیدگی حذف نشده و درمان ترمیمی انجام نشود، همچنان شاهد گسترش پوسیدگی دندان خواهیم بود و موجب درگیری پالپ دندان نیز خواهد شد و باعث بیماری التهاب پالپ میگردد.در این زمان بیمار نیاز به درمان ریشه (روت کانال تراپی) دارد.
هنگامی که پالپ دندان یا به عبارت دیگر همان اعصاب و عروق دندانی دچار نکروز و آسیب میشوند و در کانال ریشه باکتری ها شروع به تکثیر میکنند و موجب پدید آمدن بافتی عفونی میشوند. در این موقعیت باید بافت عفونیِ داخل ریشه خارج شود و درمان ریشه (روت کانال تراپی) انجام شود .
علائم نشان دهنده ی نیاز دندان به درمان ریشه :
- درد های ممتد به خصوص در هنگام شب
- درد نبض دار و خود به خود
- دردهای تحریکی که پس از صرف غذا یا نوشیدنی ایجاد میشود
- ترشح چرک از دندان آسیب دیده
- بوجود آمدن آبسه و یا تورم در داخل یا خارج دهان
اگر فردی این موارد را در دهان و دندان خود حس کرد باید به پزشک مراجعه کند و باید مراحل درمان ریشه (روت کانال تراپی) را در پیش گیرد
مراحل انجام درمان ریشه (روت کانال تراپی) کدامند ؟
۱. معاینه توسط پزشک متخصص دندان و تهیه رادیوگرافی از آن.
۲. انجام بیحسی و برداشت کامل پوسیدگی عاج دندان و فراهم کردن دسترسی به دهانهی کانالهای ریشه.
۳. خارج کردن پالپ عفونی و شکل دادن و تمیز کردن کانالهای ریشه به صورت مکانیکی و با وسایل مخصوصی به نام فایل و همچنین به طور شیمیایی و با شستشوی مکرر کانالهای ریشه با محلولهای مخصوص.
۴. پر کردن کانالها با مادهای لاستیکی شکل به نام گوتاپِرکا که کاملا با بدن سازگار است. برای مهر و موم بهتر کانال ریشه، دیوارههای کانال ریشه و همچنین گوتاپرکا به چسب مخصوصی که سیلر نامیده میشود آغشته میشود.
۵. قرار دادن پانسمان موقت بر روی تاج دندان.
که معمولا تمام این مراحل در یک جلسه صورت میگیرد
و جلسه دوم برای بازسازی دندان است.
و بازسازی خودش به دو دسته تقسیم میشود :
۱. به صورت غیر مستقیم یعنی بیلداپ
۲. به صورت مستقیم یعنی روکش دندان
چرا بعد از درمان ریشه دندان درد داریم ؟
در برخی موارد، بعد از انجام عملیات درمان ریشه (روت کانال تراپی) تا چندین روز امکان وجود درد باشد. بروز این درد زمانی احتمالش بیشتر خواهد بود که قبل از شروع درمان ریشه، دندان با التهاب و درد همراه بوده است.
در حین انجام درمان ریشه، اعصاب و عروق پالپ از کانال ریشه قطع شده و خارج میشوند و دیوارههای کانال ریشه تمیز و فرم داده میشوند. ممکن است همه ی این تحریکات زخم و التهاب را در انتهای ریشه دندان در ناحیهی استخوان ایجاد کند و باعث ایجاد درد شود. البته این دردها با مصرف داروهای تجویزی توسط دندانپزشک برطرف خواهد شد.
چه مواردی بر روند درمان ریشه دندان تاثیرگذار می باشند ؟
دیابت : ترمیم ضایعات باقی مانده از دندان به طور قابل توجهی با درجه میزان قند دیابتی ها مرتبط است، از این رو افراد با میزان قند بالاتر و با عفونت دندان قبلی ترمیم آهستهتری دارند.
سیگار کشیدن: افرادی که سیگار مصرف میکنند مشکلات سلامت دهانی دارند که شامل افزایش بیماریهای پریودنتال، ضایعات پیش بدخیم و بدخیم دهانی به خوبی ثبت شدهاند. مدتی است که به ارتباط بین سیگار و بیماریهای پالپ توجه شده است. همچنین سیگار با شیوع بالای ضایعات اطراف ریشه دندان در ارتباط است.
افزایش فشار خون : به نظر می رسد افزایش فشار خون با کاهش ماندگاری دندانهایی که درمان ریشه شدهاند ارتباط دارد، یعنی این که شانس این بیماران به طور قابلتوجهی کمتر است برای نگهداری دندانهای درمان ریشه شده به مدت طولانی در دهانشان.
عواملی که بر روی طول عمر دندانی که تحت درمان ریشه قرار گرفته است، تاثیر میگذارد :
یکی از شرایط و عواملی که موجب موفقیت درمان ریشه (روت کانال تراپی) و طول عمر بیشتر آن میشود، عدم گسترش عفونت ریشه دندان به استخوان است. به عبارت دیگر، هر چه دندان سریعتر مورد درمان قرار بگیرد، نتیجه نهایی بهتری بدست خواهد آمد. پس در صورت نیاز به درمان ریشه، نباید آن را به تعویق انداخت.
مورد دیگر، کیفیت کار انجام شده برای درمان ریشه است.
فاکتور دیگری که مورد اهمیت هست این است که بازسازی دندان آسیب دیده بعد از درمان ریشه (روت کانال تراپی) چقدر سریع و موثر انجام شود،. به عبارت دیگر بعد از انجام درمان ریشه لازم است پانسمان روی دندان گذاشته شده و در جلسه دوم، بازسازی دندان بدون تاخیر انجام شود.
جهت مشاوره و درمان بیماری های دهان و دندان میتوانید به کلینیک دکتر دلنوا مراجعه کنید.
منبع :
\